Zapiekanka ziemniaczana

Tags: dania główne, dorsz, kolacja, mleko, na ciepło, na słono, obiad, ponad 1 godz., por, ryby, ser żółty, śmietanka słodka, warzywa, z piekarnika, zapiekanki, ziemniaki

autor przepisu: Dorota Osóbka, dietetyk

skladniki:

350 g filetów lub polędwicy z dorsza bez skóry
500 g obranych ziemniaków (ok. 6 średnich sztuk, tj. ok. 650 g przed obraniem)
250 g słodkiej śmietanki UHT 12% tłuszczu (1 szklanka)
200 ml mleka 2% tłuszczu (3/4 szklanki)
250 g pora (1 duża sztuka lub 2 mniejsze, tylko biała i jasnozielona część)
8 g oleju np. rzepakowego (2 łyżeczki)
2-3 ząbki czosnku
3 g masła (1/2 płaskiej łyżeczki, do wysmarowania formy)
25 g sera żółtego, który dobrze się rozpuszcza (by wybrać najlepszy, przeczytaj poradę dietetyka na końcu przepisu)
gałka muszkatołowa, najlepiej świeżo starta (ok. 1/3 sztuki)
sól, pieprz biały, pieprz cytrynowy (do smaku)

Dodatkowo: przygotuj prostokątną formę do zapiekania o wymiarach ok. 29 x 16 cm

krótki opis:

Pyszna i sycąca zapiekanka ziemniaczana. Klasyczne połączenie dorsza, pora i ziemniaków, ale w niecodziennej odsłonie. Taka zapiekana to rewelacyjna propozycja dla osób, które kochają ryby. Ale nie tylko. Bo w tej postaci dorsza łatwiej przemycić też do diety osób, które ryby jedzą tylko z rozsądku. Dorsz jest tu wyjątkowo soczysty, a ziemniaki gotowane w mleku i słodkiej śmietance nabierają delikatności i wykwintnego charakteru. Na samej górze jeszcze odrobina roztopionego żółtego sera. To świetne danie na obiad w wolny dzień, ale jeśli ukroisz mniejszy kawałek możesz je też zjeść na kolację. Ale uważaj, bo naprawdę trudno się powstrzymać przed nałożeniem kolejnego kawałka na talerz…

porada dietetyka:

Określenie „sery żółte” to nazwa potoczna, używana niezwykle powszechnie i znana chyba każdemu. Dla uproszczenia, właśnie tą nazwą często posługujemy się w naszych przepisach. Ale bardziej precyzyjnie byłoby pisać „sery podpuszczkowe dojrzewające twarde”. Proces ich wytwarzania jest dość długi, w przypadku niektórych serów trwa kilka miesięcy lub nawet kilka lat. W tym czasie sery są regularnie doglądane i odwracane. I to właśnie czas dojrzewania, jest jednym z głównych czynników decydujących o ostatecznym smaku i aromacie sera. Oczywiście kluczowa jest też jakość mleka, z którego ser powstaje oraz rodzaj kultur bakterii, którymi mleko jest zaszczepione.
Który ser najlepiej się topi? Jaki ser najlepiej nadaje się do zapiekanek?
Nie każdy rodzaj sera nadaje się do zapiekania. Najlepsze do tego celu są oczywiście sery, które pod wpływem temperatury łatwo się roztapiają, a nie przypalają. Świetnie sprawdzą się tu sery dojrzewające typu holenderskiego (np. gouda, edamski) i typu szwajcarskiego (np. ementaler, gruyere). Lepiej topią się sery tłustsze oraz te bardziej wilgotne, o sprężystej konsystencji i z mniejszą ilością soli. Im bardziej słony, twardszy i bardziej kruchy jest ser, tym gorzej będzie się roztapiał. Do zapiekanek lepiej wybierać sery, które krócej dojrzewały. Te, które dojrzewały przez wiele miesięcy lub nawet lat znacznie lepiej sprawdzą się jako składnik luksusowej deski serów.

Krok 1

Dorsza wyjmij z lodówki, by trochę się ocieplił przed pieczeniem. Możesz go pokroić na mniejsze kawałki, zwłaszcza jeśli używasz polędwicy, a nie cienkich filetów. By dorsz dobrze się upiekł, warstwa ryby powinna mieć nie więcej niż ok. 2 cm grubości. Dopraw dorsza odrobiną soli i pieprzem cytrynowym. Odstaw na kilka minut.

Krok 2

Ziemniaki obierz, umyj i pokrój na bardzo cienkie plasterki, najlepiej grubości ok. 2-3 mm - im cieńsze tym lepiej. Do tej czynności dobrze jest użyć mandoliny do warzyw albo robota kuchennego z odpowiednią przystawką – to pomoże zaoszczędzić sporo czasu. Mleko oraz śmietankę wlej do garnka trochę podgrzej do temperatury trochę wyższej niż pokojowa. Dopraw solą, białym pieprzem i świeżo startą gałką muszkatołową. Dodaj pokrojone ziemniaki oraz 1-2 drobno pokrojone ząbki czosnku. Delikatnie, ale dokładnie wymieszaj, by plasterki nie były posklejane i aby każdy plasterek był otoczony mlekiem. Całość podgrzewaj kilka minut na małym ogniu, aż do zagotowania i następnie gotuj jeszcze około 6-8 minut, aż ziemniaki będą dość miękkie. Uważaj, by ich nie rozgotować i aby mleko nie wykipiało. Mieszaj od czasu do czasu.

Krok 3

Piekarnik rozgrzej do 180 ⁰C (termoobieg) lub do 200 ⁰C, jeśli nie masz termoobiegu.

Oczyszczonego pora przekrój wzdłuż na pół, a następnie pokrój na cienkie półplasterki. Na patelni rozgrzej olej i podsmaż pokrojonego pora, do czasu, aż zmięknie (ok. 8-10 minut). Dopraw solą i na minutę przed końcem smażenia dodaj 1 pokrojony drobno ząbek czosnku.

Krok 4

Prostokątną formę do zapiekania posmaruj cienko odrobiną masła. Ugotowane ziemniaki wyjmij z garnka łyżką cedzakową, oddzielając je od śmietanki i mleka. Pierwszą połowę ziemniaków ułóż na dnie naczynia do zapiekania.

Krok 5

Mieszaninę śmietanki i mleka, w której gotowały się ziemniaki dodaj do pora na patelni. Dokładnie wymieszaj, dopraw do smaku, chwilę razem podgrzewaj. Połowę tak powstałego sosu ułóż na warstwie ziemniaków w naczyniu żaroodpornym. Na porach ułóż dorsza, a na nim drugą porcję sosu porowego. Na koniec ułóż drugą warstwę ziemniaków. Zapiekankę włóż do nagrzanego piekarnika i piecz przez 30 minut.

Krok 6

Po tym czasie zapiekankę posyp żółtym serem startym na drobnych oczkach tarki i ponownie wstaw do piekarnika. Zapiekaj jeszcze około 10 minut, aż cały ser się roztopi. Po wyjęciu z piekarnika odstaw na przynajmniej 5 minut, by odpoczęła. Zapiekanka bardzo dobrze smakuje zaraz po przyrządzeniu, ale jeszcze lepsza jest odgrzana w piekarniku na drugi dzień.